Wat zijn de gevolgen van het hebben van een ongeval in dronken toestand met materiële en/of lichamelijke schade tot gevolg? Heeft men als bestuurder nooit recht op tussenkomst van zijn/haar verzekeraar? Het Hof van Cassatie heeft in een zeer recent arrest geoordeeld dat in een dergelijke situatie een uitsluiting uit de omniumverzekering niet steeds geldig is.
Autoverzekering in België
In België geldt een verzekeringsplicht voor iedereen die zich met een wagen op de openbare weg wenst te begeven. De wetgever wenst op die manier te vermijden dat een onvermogend iemand een ongeval zou hebben, en dat de slachtoffers in de kou blijven staan. Dankzij deze verplichting dient elke bestuurder minstens over een autoverzekering Burgerlijke Aansprakelijkheid (BA) te beschikken. In ruil voor de premie die men betaalt, zal de autoverzekeraar bij een ongeval in fout de lichamelijke en materiële schade van derden vergoeden. Bij een omniumverzekering of allriskverzekering biedt de verzekeraar meer dekking. De autoverzekeraar vergoedt immers niet enkel de schade van derden, maar ook de eigen materiële schade van het voertuig.
Situatie vóór arrest Hof van Cassatie
Verzekeraars kunnen in hun verzekeringsovereenkomst in bepaalde mate vrij hun dekking bepalen. De Belgische wetgever legde immers enkel een modelovereenkomst op met minimale dekkingsvoorwaarden bij een BA-autoverzekering. Een verzekeraar was/is steeds vrij om een meer uitgebreide dekking bij een BA-autoverzekering aan te bieden (hetgeen in de praktijk niet gebeurt).
Binnen de modelovereenkomst van de BA-autoverzekering staat vermeld dat een autoverzekeraar beschikt over een regresrecht (van max. € 31.000) tegenover een bestuurder die in een dronken toestand een verkeersongeval veroorzaakt. Dit betekent dat de verzekeraar alle materiële schade en lichamelijke schade die hij vergoedt, kan terugvorderen van de bestuurder. Het zal echter aan de verzekeraar toekomen om te bewijzen dat (i) de bestuurder op het ogenblik van het ongeval zich in een dronken toestand bevond en (ii) er een causaal verband bestaat tussen de staat van dronkenschap en het ongeval. Wat betreft de omniumverzekering is er geen modelovereenkomst, waardoor verzekeraars over een volledige contractsvrijheid beschikken. Bijgevolg kunnen ze besluiten geen dekking te bieden bij dronkenschap en/of alcoholintoxicatie, hetgeen in de praktijk ook doorgaans het geval was. Welnu, het Hof van Cassatie heeft zich over deze uitsluiting(en) gebogen.
Verschil dronkenschap en alcoholintoxicatie autoverzekering
De begrippen dronkenschap en alcoholintoxicatie vallen in België niet noodzakelijk samen. Er is in beginsel sprake van alcoholintoxicatie bij een bestuurder zo hij/zij de toegelaten limiet van 0,5 promille overschrijdt. Het overschrijden van deze hoeveelheid betekent echter niet noodzakelijk dat de autoverzekeraar over een regresrecht beschikt of de mogelijkheid heeft de dekking uit te sluiten. Het is bij de BA-autoverzekering enkel de dronkenschap die zorgt voor een regresrecht. Een bestuurder verkeert in een dronken toestand voor zover hij/zij minder goed zijn evenwicht kan bewaren, minder duidelijk spreekt, een verminderd reactievermogen heeft, etc. Een cruciale factor daarbij is het PV van de politie. Wanneer dit PV een beschrijving van een staat van dronkenschap bevat, bestaat het risico dat de autoverzekeraar zich op haar regresrecht of uitsluiting beroept.
Situatie na arrest Hof van Cassatie
Het Belgische Hof van Cassatie oordeelde dat de standaard uitsluiting van omniumverzekering verzekeraars bij dronkenschap en/of alcoholintoxicatie niet geldig is. Volgens het Hof is rijden in een toestand van dronkenschap of alcoholintoxicatie een tekortkoming, net zoals bellen en/of sms’en achter het stuur. Het zal echter net als bij de BA-autoverzekering aan de verzekeraar toekomen om te bewijzen dat er een oorzakelijk verband bestaat tussen (i) het dronkenschap en/of alcoholintoxicatie en (ii) het schadegeval. Kan de autoverzekeraar het oorzakelijk verband aantonen, dan zal de verzekeraar niet moet tussenkomen voor de schade. Kan de autoverzekeraar geen causaal verband aantonen, dan zal hij toch alle schade voor zijn rekening dienen te nemen.
Praktische implicaties?
Uit een analyse van de autoverzekering BA en omniumverzekering blijkt dat de implicaties van het arrest zich vooral bij de schade aan het eigen voertuig zullen bevinden. De meeste omniumverzekeringen bestaan immers steeds uit een luik (i) BA-verzekering en (ii) zaakverzekering voor de eigen wagen. Zoals hierboven vermeld, kan een autoverzekeraar geen uitsluiting voorzien binnen de BA-verzekering voor dronkenschap en/of alcoholintoxicatie. Door het arrest van het Hof van Cassatie kan deze uitsluiting ook niet meer toegepast worden voor de zaakverzekering van de eigen wagen, maar zal de autoverzekeraar zowel bij het gedeelte BA-autoverzekering als gedeelte zaakverzekering moeten aantonen dat er een causaal verband bestaat tussen het ongeval en de hoeveelheid dat de bestuurder heeft gedronken. En dat is in de praktijk niet altijd eenvoudig.
