Anno 2015 kunnen zowel particulieren als zelfstandigen zich verzekeren tegen diverse risico’s. Gaande van een hospitalisatieverzekering die dekking biedt in geval van hospitalisatiekosten, een reisbijstandsverzekering die tussenkomt bij medische letsels tijdens de vakantie of een gezinsaansprakelijkheidsverzekering (verzekering burgerlijke aansprakelijkheid BA). Veel is afhankelijk hoe zeer men risico-avers is. Anders verwoord: hoe zeer een consument denkt in aanmerking te komen voor een risico-geval.
Inleiding
Een verzekeringscontract wordt ondertekend tussen een verzekeringnemer en verzekeraar. Beide partijen komen overeen dat de verzekeraar de verzekeringsprestatie zal uitvoeren bij het voordoen van een verzekerd risico. Als tegenprestatie betaalt de verzekeringnemer hiervoor een bedrag, lees: premie. In principe geldt binnen het verzekeringsrecht de wilsautonomie. Beide partijen kunnen dus overeen komen dat de verzekeraar zal tussen komen, ongeacht de prestatie. Het toevalelement is essentieel binnen het verzekeringsrecht. Van zodra de verzekeringnemer zekerheid heeft over zowel de gebeurtenis als het tijdstip waarop het verzekerd risico zich zal voordoen, kan er van geen verzekeringsovereenkomst meer sprake zijn.
De prestaties van de verzekeraars lopen sterk uiteen. De meeste verzekeringscontracten voorzien in een financiële prestatie van zodra het verzekerd risico zich voordoet. Andere verzekeringsovereenkomsten zijn gericht op het uitvoeren van een daad in natura. Zo wordt een verzekeraar bij een rechtsbijstandsverzekering geacht juridische ondersteuning te bieden, alsook de financiële kosten ten laste te nemen. Bij een reisbijstandsverzekering zal de verzekeraar tussenkomen voor de medische kosten, met daarenboven de gepaste medische zorgen. De verzekeringsprestatie van een verzekeraar kan dus met andere woorden zeer divers zijn. Het prototype van een financiële tussenkomst is de motoraansprakelijkheidsverzekering. Wanneer de verzekerde een verkeersongeval in fout veroorzaakt, zal de verzekeraar tussenkomen en de schadelijder een financiële tegemoetkoming toekennen voor de reparatie van het motorrijtuig.
Soorten dekkingen
Binnen het Belgisch verzekeringsrecht gelden vier grote types van verzekeringen. Enerzijds zijn er de wettelijk verplichte verzekeringen, zoals de motoraansprakelijkheidsverzekering (BA). Dit is voor consumenten de enige wettelijk verplichte verzekering. Van zodra iemand de intentie heeft zich met een motorrijtuig op de openbare weg te begeven, dient deze persoon zich verplicht te verzekeringen voor de schade die hij aan andere weggebruikers zou kunnen toebrengen. Een autoverzekering komt uitsluitend tussen wanneer u in fout een verkeersongeval veroorzaakt en de andere partij schade lijdt. Een BA-verzekering is een aansprakelijkheidsverzekering en zal bijgevolg niet tussenkomen voor de schade aan het eigen voertuig. Voor een tegemoetkoming voor deze schade behoort u een omniumverzekering af te sluiten. Een omniumverzekering biedt als zaakverzekering dekking voor alle schade die de zaak zou kunnen lijden. Zowel een grote als kleine omniumverzekering is in België niet wettelijk verplicht. Infra zal nader op deze niet-verplichte dekking worden ingegaan.
Een tweede grote indeling zijn de contractueel verplicht gestelde verzekeringen. Partijen kunnen overeenkomen dat één of beiden verplicht zijn zich te verzekeren. Zo zullen de meeste huurovereenkomsten een clausule bevatten dat de huurder geacht wordt zich te verzekeren voor brand en aanverwante risico’s. Een kredietmaatschappij zal bijvoorbeeld ook enkel een woningkrediet verstrekken van zodra de hypotheeknemer een schuldsaldoverzekering heeft afgesloten. Hoewel deze verzekeringen niet wettelijk verplicht zijn, zijn ze door de verzekeringnemer krachtens de polis toch verplicht af te sluiten. Een derde type van verzekeringen zijn de deontologisch verplichte verzekeringen. Artsen zijn bijvoorbeeld niet wettelijk of contractueel verplicht zich te verzekeren voor hun medische aansprakelijkheid, maar worden door de Orde van artsen wel deontologisch daartoe verplicht. Wanneer een arts zou nalaten zich voor zijn burgerlijke aansprakelijkheid te verzekeren, draagt hij zelf alle financiële consequenties en kan hij deontologisch vervolgd worden.
Een vierde type sluit aan bij de titel van deze bijdrage, namelijk de aanvullende verzekeringen. Aanvullende verzekeringen zijn verzekeringen die niet wettelijk, noch contractueel of deontologisch verplicht zijn, maar toch worden voorgesteld door de verzekeringsmarkt. Een gezinsaansprakelijkheidsverzekering is bijvoorbeeld nooit verplicht, ookal beschikt 85 procent van de Belgische bevolking over een dergelijke verzekering. Een gezinsaansprakelijkheidsverzekering biedt dekking voor de buitencontractuele tekortkomingen die u of één van uw kinderen zou begaan tijdens het privéleven. Een gezinsaansprakelijkheidsverzekering komt met andere woorden niet tussen voor de professionele aansprakelijkheid. Daarvoor behoort men een beroepsaansprakelijkheidsverzekering af te sluiten. Idem bent u niet verplicht zich te verzekeren tegen medische kosten. Het kan perfect dat u zelf optreedt voor uw medische kosten, zonder enige verzekering. Het kostenplaatje van een hospitalisatie kan echter sterk oplopen, waardoor de meeste consumenten toch besluiten zich te verzekeren voor hun hospitalisatiekosten. Zoals hiervoor gesteld, is een rechtsbijstandsverzekeringen niet wettelijk verplicht. U kan perfect besluiten zelf op te draaien voor de kosten van een juridische procedure en bijstand. De verzekeringsmarkt telt intussen honderden verschillende vrijwillige of aanvullende verzekeringen. Zo zijn er verzekeringen die dekking bieden voor de dierenartskosten, medische kosten van de bestuurder na een verkeersongeval (een bestuurder krijgt in tegenstelling tot een passagier bij een verkeersongeval nooit een vergoeding voor zijn lichamelijke schade), of verzekerde elektronica voor fotografen na diefstal.
Richtlijnen aanvullende verzekeringen
Voor het al dan niet afsluiten van een aanvullende verzekering worden doorgaans de volgende richtlijnen in acht genomen:
1. Wat is de kans dat het verzekerd risico zich voordoet? Bent u in het verleden al geconfronteerd geweest met een schadegeval? Dan zal u wellicht beter wel opteren voor een verzekering. Bij slechts een geringe kans op schade, zal wellicht de prestatie niet opwegen tegenover de premie die u behoort te betalen. Bijvoorbeeld: uit statistieken blijkt dat slechts een beperkt aantal personen op vakantie een medisch ongeval meemaken. De kans op het verzekerd risico is kleiner, waardoor u in se minder snel zou moeten besluiten zich te verzekeren.
2. Wat is de schade die u potentieel kan lijden? De mogelijke schade van een beroepsfout van een arts zonder verzekering kan desastreus zijn. Idem wat betreft een nieuwbouwvilla van 500.000 EUR die afbrandt zonder een brandverzekering. Zijn de financiële gevolgen desastreus? Dan opteert u beter wel voor de aanvullende verzekering.
3. Wat is de kans dat het risico zich voordoet? Hoe groter de kans dat het risico zich effectief voordoet, des te eerder u zal moeten besluiten zich te verzekeren.
Conclusie
In België bestaan kortom zowel verplichte verzekeringen als facultatieve verzekeringen. Voor het al dan niet afsluiten van een vrijwillige verzekering, neemt u best kennis van uw eigen risico-aversie, de kans dat het verzekerd risico’s zich effectief voordoet, alsook de mogelijke gevolgen.
